Stress?

Wielrenners!
Burnout en stress zijn twee begrippen die behoorlijk wat met elkaar te maken hebben. Iemand die serieus burnout is geraakt zal zeker op de werkplek langdurig en herhaaldelijk hoge stress ervaren hebben. De enorme vermoeidheid die vaak gepaard gaat met burnout is makkelijk verklaard in de spreekkamer als een reactie op langdurige overbelasting. Maar hoe zit dat nu echt? Wielrenners die net de Tour de France hebben gereden rijden de week daarna weer vrolijk fluitend rondjes om de kerktoren in een plaatselijk dorpscriterium; overigens echt niet zachtjes. De mens kan zichzelf dus verbazingwekkend snel herstellen. Maar, hoe zit dat dan precies, hoe komt het nu dat je op een gegeven moment gewoon niet meer herstelt? Hoewel we dat nu ook weer niet helemaal precies weten is er de laatste jaren wel heel wat ontdekt.

Oost-Afrika
Om een beetje te begrijpen wat er dan gebeurt moeten we even terug in de tijd, namelijk naar de periode dat onze voorouders op twee benen gingen rondlopen in het Oost-afrikaanse steppelandschap. Nog niet in het bezit zijnde van instrumenten voor verdediging of vervoer, moest hij wel vertrouwen op het eigen lichaam. Bij dreigend gevaar of bij noodzakelijke actie (de jacht!) moest hij dus in staat zijn het eigen lichaam optimaal in te zetten. In vakjargon spreken we dan over de zg. fight-or-flight (vecht-of-vlucht) reactie. Het lichaam prepareert zichzelf daarbij onwillekeurig voor explosieve en intensieve actie. Oftewel: we gaan sneller ademen, het hart gaat harder kloppen, we gaan zweten om onze lichaamswarmte sneller af te voeren, kortom, we maken ons klaar voor de strijd (of om snel weg te lopen natuurlijk). Al deze lichamelijke reacties worden opgeroepen doordat we in versneld tempo bepaalde hormonen, het zg. adrenaline maar ook het noradrenaline gaan afscheiden. Op de Oost-afrikaanse steppes werden de zaken snel afgehandeld en kon het lichaam daarna weer terugkeren naar de "rust-stand".

De moderne steppe
In onze moderne samenleving organiseren we de zaken echter zodanig dat we onszelf wijsmaken dat de zaken erg snel, erg vaak en erg landurig heel erg spannend worden. Aangezien we de werkplek benoemd hebben als vitaal voor ons overleven, roepen we daar dusdoende in grote regelmaat en langdurig de "fight-or-flight" reactie op. Bijkomend "voordeel" is dan weer dat we onszelf tracteren op lustige doses (nor)adrenaline die op een bepaalde manier zelfs verslavend kunnen werken (vraag uw buurman eens waarom hij ook 's winters met vriesweer een rondje gaat hardlopen). Research van de laatste jaren wijst echter ook uit dat een te overvloedige aanwezigheid van de stresshormonen in het lichaam een negatieve invloed kan hebben op het totale immuun-systeem. Oftewel: langdurige stress lijdt tot verhoogde vatbaarheid voor allerlei andere kwaaltjes.

Kwaaltjes
En dit nu is precies wat ik zie in de spreekkamer: het eerste consult levert vaak een fraaie staalkaart van diverse kwaaltjes op, van migraine via maagzweren naar impotentie of krampen in de kuiten. Overigens: naarmate het inzicht in het herstelproces groeit en de juiste ontspanning wordt gevonden verdwijnen veel van deze aanvangsklachten redelijk snel na aanvang behandeling in het verloop van de eerste een of twee maanden.